Kiedy nowonarodzone dziecko opuszcza bezpieczne środowisko łona swojej matki momentalnie spotyka się z ogromną liczbą bodźców. Oprócz dążenia do zaspokojenia swoich podstawowych potrzeb fizjologicznych dziecko musi szybko reagować na czynniki zewnętrzne, które odbierane są przez wszystkie zmysły. Aby efektywnie radzić sobie w pierwszych miesiącach życia, każdy z nas wyposażony jest w pierwotne odruchy umożliwiające reakcje na nowe środowisko oraz zmienne potrzeby a co za tym idzie za umiejętność przeżycia. Odruchy te stanowią bazę całego rozwoju ruchowego. W późniejszym okresie umożliwiają one również kształtowanie się nawyków kontrolowanych.
Odruchy pierwotne to grupa odruchów, które rozwijają się w okresie życia płodowego i są w pełni rozwinięte u dziecka przychodzącego na świat o czasie (40 tydzień ciąży). Po tym czasie powinny one być stopniowo wygaszane i przekształcone w dojrzalsze wzorce ruchowe oraz sprawności posturalne i przejść pod kontrolę wyższych ośrodków mózgu, aby z czasem umożliwić kontrolowanie świadomych reakcji. W patologicznych sytuacjach pozostają one aktywne i zakłócają kształtowanie się dojrzałości układu nerwowego. Na skutek traumatycznego, stresującego przeżycia może dojść także do ponownego włączenia się odruchów, które wcześniej były zintegrowane. W obu tych przypadkach, szczątkowa obecność odruchów pierwotnych może być oznaka niedojrzałości neuroruchowej. Efektem tego mogą być występujące specyficzne trudności w uczeniu się, problemy emocjonalne oraz z zachowaniem jak i problemy sensoryczno- motoryczne.
Gotowość szkolna dziecka nie opiera się nie tylko na jego wieku, ale na wielu czynnikach. Są wśród nich:
- umiejętność siedzenia nieruchomo
- skupienie uwagi na zadaniu
- selekcja bodźców
- manipulowanie przyborami do rysowania i pisania
- różnicowanie wzrokowe
- integracja wzrokowo-ruchowa
- umiejętności przestrzenne
Odgrywają one ogromną rolę w tym, aby edukacja dziecka była efektywna.
Uczniowie z deficytami w obszarze rozwoju neuromotorycznego rzadko odnoszą długotrwałe korzyści z tradycyjnych form wsparcia oferowanych im w szkole, jako że nie są one nakierowane na podłoże ich problemów.
Praca ta nie ma na celu opisania odruchów jako takich, ale jest próbą omówienia trudnościami wynikających z przetrwałych odruchów u dzieci w wieku wczesnoszkolnym oraz szkolnym.
Odruch Moro
Pojawia się w 9 tygodniu życia płodowego i jest w pełni obecny przy urodzeniu. Powinien zintegrować się między 2-4 miesiącem życia. Odruch Moro to seria złożonych ruchów, które pojawiają się w odpowiedzi na nagły bodziec. U niemowlęcia przejawia się symetrycznym ruchem rąk w bok z otwarciem dłoni, zastygnięciem na chwilę i stopniowym powrotem rąk do pozycji zamkniętej. Odwiedzeniu rąk towarzyszy nagły wdech. Przywiedzenie rąk ułatwia wydech. Odruch ten jest mimowolną reakcją na zagrożenie. Dziecko nie jest w stanie przeanalizować pojawiającego się wrażenia, by ocenić czy jest ono zagrożeniem czy nie. Pień mózgu , w odpowiedzi na nagły bodziec, uruchamia natychmiast odruch Moro- działa jak najwcześniejsza postać reakcji walki i ucieczki.
U niemowlęcia odruch Moro wywoływany jest przez nagły niespodziewany bodziec tj. :
- stymulację błędnika poprzez zmianę pozycji głowy (bodziec przedsionkowy)
- nagły hałas
- nagły ruch lub zmiana światła w polu widzenia (bodziec wzrokowy)
- ból, zmianę temperatury
- gwałtowne ruchy drugiej osoby (bodziec dotykowy)
- nadmierny nacisk
- bodziec dotykowy, proprioceptywny
Reakcją fizyczną na odruch Moro jest :
- natychmiastowe pobudzenie
- nagły wdech, chwilowe zastygnięcie , po którym następuje wydech, często połączony z płaczem
- wzbudzenie reakcji „ walki i ucieczki”, która automatycznie aktywuje układ współczulny powodując między innymi uwolnienie hormonów stresów adrenaliny i kortyzolu, zwiększenie częstotliwości oddechów, zwłaszcza w górnych ,szczytowych częściach płuc ( hiperwentylacja), przyspieszenie pulsu, wzrost ciśnienia krwi, zaczerwienienie skóry, możliwy wybuch emocji np. płacz, wybuch gniewu
Przypuszcza się, że w czasie życia płodowego odruch Moro odgrywa istotną rolę w kształtowaniu się mechanizmu oddychania. Wspomaga on też zaczerpnięcie „pierwszego oddechu” w momencie narodzin i umożliwia otwarcie tchawicy w razie pojawienia się niebezpieczeństwa uduszenia się. W pierwszych miesiącach życia dziecka jego zadaniem jest zaalarmowanie otoczenia, obudzenie i przywołanie pomocy. Odruch ten powinien zostać zastąpiony przez odruch wzdrygnięcia (Straussa).
Przetrwały odruch Moro może powodować nadwrażliwość (nadreaktywność) na wszelkie bodźce np. dotykowe, słuchowe, przedsionkowe , co powoduje, że dziecko może być w stanie ciągłej czujności.
Długotrwałymi skutkami przetrwałego odruchu Moro są bardzo często problemy związane z układem przedsionkowym, w tym choroba lokomocyjna, kłopoty z utrzymaniem równowagi oraz koordynacją. Obserwuje się również reakcję strachu na dotyk i dźwięk, które to, mogą w istotny sposób zakłócić funkcjonowanie dziecka w środowisku przedszkolnym oraz szkolnym. Ze względu na nadwrażliwością na określone dźwięki lub zakresy dźwięków, dziecko może mieć problemy z odbiorem wrażeń słuchowych, a także słabo rozróżniać dźwięki i mieć trudności z izolowaniem się od dźwięków, które słyszy w tle. Słabo rozwinięta umiejętności selekcjonowania bodźców przekłada się na problemy z artykulacją dźwięków.
Podobnie ma się sprawa z bodźcami wzrokowymi. Dziecko często nie jest w stanie zignorować bodźców wzrokowych w obrębie pola widzenia, tak więc jego oczy reagują na zarys kształtu i pomijają szczegóły. Niedostateczna reakcja źrenicy na światło, inaczej mówiąc zbyt duża wrażliwość na światło może powodować problemy w obrębie czytania, pisania czy rysowania, a także problemy patrzenia na czerń na białym tle (najczęstszy kolor druku na papierze). Dodatkowo dochodzi do tego duża męczliwość oczu a co za tym idzie problemy z koncentracją oraz koordynacją wzrokowo-ruchową.
Problemy z selekcją bodźców wizualnych i słuchowych wiążą się z trudnościami w dopasowywaniu symboli wizualnych do dźwięków i może zaburzyć proces czytania i poprawnego pisania.
U dzieci z przetrwałym odruchem Moro obserwuje zbyt duże zużycie adrenaliny i kortyzolu powodują obniżenie odporności na choroby i alergie. Dziecko może często się przeziębiać, zbyt silnie reagować na niektóre lekarstwa, mieć alergie pokarmową co może być powodem problemów z zachowaniem i koncentracją.
Problemy ze zdrowiem mogą powodem częstych absencji w szkole i problemów z tego wynikających.
Przetrwały odruch Moro ma ogromny wpływ na rozwój emocjonalny dziecka. Dziecko będące w permanentnym stanie niepokoju ma napięte mięśnie, które pozwalają mu przybrać postawę obronną mimo braku rzeczywistego zagrożenia. Wyczerpanie z tym związane rzutuje na możliwości edukacyjne dziecka. Ze względu na stany lękowe, niechęć do zmian czy niespodzianek, bardzo zachowawcze reakcje jak i problemy z podejmowaniem decyzji dziecko będzie często odczuwało silną potrzebę kontrolowania tego, co się wokół niego dzieje. Pojawić mogą się problemy z przyjmowaniem krytyki oraz niskie poczucie wartości. Wszechobecne poczucie zagrożenia otępia zmysły dziecka i negatywnie wpływa na jego postępy w szkole. Dziecko z odruchem Moro często balansuje na skraju „ walki i ucieczki”. Odruch ten powoduje wydzielane dużych ilości hormonów stresu ( adrenaliny i kortyzolu ) do krwioobiegu, czego konsekwencją jest wzrost wrażliwości i obniżenie progu reakcji na różne bodźce sensoryczne. Dlatego też dziecko może mieć sprzeczne cechy , z jednej strony może być wrażliwe, spostrzegawcze i obdarzone wyobraźnią z drugiej niedojrzałe i nadpobudliwe. Może zacząć się wycofywać z kontaktów społecznych lub stara się manipulować otoczeniem aby zapewnić sobie odpowiedni poziom kontroli nad emocjami. Dziecko z niezintegrowanym odruchem Moro szybciej spala cukier we krwi, co odbija się na wahaniach nastrojów i labilności emocjonalnej.
ATOS (Asymetryczny Toniczny Odruch Szyjny)
Asymetryczny Toniczny Odruch Szyjny pojawia się w 18 tygodniu życia płodowego dziecka i jest w pełni obecny w trakcie porodu Odruch ten powinien zostać zintegrowany do 6 miesiąca życia dziecka.
ATOS wywoływany jest ruchem głowy. Obrót głowy dziecka w bok powoduje wyprost ręki i nogi po stronie twarzowej a zgięcie kończyn po stronie potylicznej. ATOS (Asymetryczny Toniczny Odruch Szyjny) jeszcze za życia płodowego wspomaga ruchy płodu (kopanie, obracanie) , ponadto rozwija ruchy jednostronne, wpływa na rozwój napięcia mięśniowego i połączeń nerwowych oraz stymuluje układ przedsionkowy.
W czasie porodu ułatwia noworodkowi wejść w kanał rodny (razem z odruchem TOB i odruchem Galanta )
ATOS nie tylko odgrywa ważną rolę w procesie narodzin, ale jest przez ten proces wzmacniany. Być może dlatego dzieci narodzone w wyniku cięcia cesarskiego są narażone na większe ryzyko wystąpienia opóźnienia neurorozwojowego w tym obszarze.
U dzieci z przetrwałym Asymetrycznym Tonicznym Odruchem Szyjnym (ATOS) obserwuje się bardzo często nieprawidłowa postawę przy pisaniu, kolorowaniu. W szczególności jest to wysunięta w przód pisząca ręka oraz ciało mocno odchylone do tyłu. Kiedy dziecko chce spojrzeć na dłoń, którą pisze, chce równocześnie wyprostować palce- dlatego aby utrzymać długopis w dłoni musi się bardziej nad tym skoncentrować co spowalnia proces uczenia się. Powoduje też wyrabianie sobie nieprawidłowego chwytu pisarskiego. Zmiana pozycji głowy np. przy patrzeniu na tablicę wymusza zmianę ułożenia ręki, co przekłada się na jakość pisma oraz szybkość przepisywania. Słabo rozwinięta umiejętność wodzenia wzrokiem, szczególnie z połączeniu z przekraczaniem linii środka powoduje problemy nie tylko w pisaniu ale również w czytaniu. Dziecko może mieć problemy z wypowiadaniem myśli na piśmie, mieć brzydkie pismo, a ilość i jakość pisma może być zaburzona. Problemy percepcyjne rzutują na problemy z odczytywaniem czy odwzorowaniem kształtów symetrycznych. ATOS stwarza niewidzialną barierę na linii środkowej, nie pozwalając jej przekroczyć. Dziecko będzie wykonywało zadanie posługując się na raz tylko jedną połowa ciała, co zaburza koordynację obustronną, utrudnia przekraczanie ręką linii środkowej ciała. Deficyty w umiejętności przekraczania linii środka zaburza rozwój integracji obustronnej , ruchów oczu oraz koordynacji ręka o oko. Zaobserwowano również, że utrzymujący się ATOS ma powiązanie z nierozwinięciem się u dziecka preferencji jednej strony ciała.
Dziecko z przetrwałym odruchem ATOS, na lekcjach wychowania fizycznego dziecko borykało będzie się z trudnościami z utrzymaniem równowagi, rzucaniem, kopaniem, odbijaniem a nawet kozłowaniem. Utrudnione ruchy naprzemienne oraz często nie do końca ustalona lateralizacja powodują brak automatyzacji w ruchach tak prostych jak bieganie czy skakanie.
STOS
Symetryczny Toniczny Odruch Szyjny (STOS) nie jest ani odruchem pierwotnym ani posturalnych. Wynika to z faktu, że nie występuje on przy narodzeniu, ani nie trwa przez całe życie jak każdy odruch posturalny. STOS pojawia się aby ułatwić niemowlęciu pokonanie siły grawitacji i przezwyciężyć skutki odruchu TOB. Dzięki niemu niemowlę jest w stanie przejść do pozycji czworaczej. Wspomaga on również proces przestawienia się oczu na widzenie obuoczne. STOS występuje przez stosunkowo krótki czas i powinien zintegrować się około 9-11 miesiąca życia. Niezintegrowany może hamować dalsze postępy, a co za tym idzie negatywnie rzutować na osiągnięcia edukacyjne.
Fizyczne objawy przetrwałego odruchu STOS to przede wszystkim nieprawidłowa postawa, garbienie się w czasie siedzenia, siedzenie na jednej nodze, małpi chód oraz układanie nóg w siadzie w literę W. Przetrwały STOS odpowiada za problemy dziecka związane z wodzeniem wzrokiem w linii pionowej. Wiąże się to z trudnościami w przepisywaniu z tablicy, śledzeniem zapisu kolumnowego np. przy obliczeniach pisemnych na matematyce, statystyce, zestawieniach. Ze względu na dodatkowo zaburzoną regulację obuoczności oraz problemy z akomodacją oka dziecko jawi się jako niezdarne, niestaranne, nieuważne i powolne w procesie przepisywania z tablicy czy książki. Zaburzona koordynacja wzrokowo-ruchowa powoduje trzymanie oczu blisko kartki i męczliwość. Wszystko to zaburza koncentrację dziecka i spowalnia proces edukacyjny.
Syndrom niezdarnego dziecka rzutuje na to jak odbierane jest dziecko przez rówieśników oraz nauczycieli. Niezintegrowany STOS negatywnie wpływa na integrację górnej i dolnej części ciała. Utrudnia jazdę na rowerze czy pływanie, wykonywanie przewrotów, wspinanie się, skakanie przez kozła oraz śledzenie piłki. Dziecko może mieć ogromne problemy na zajęciach wychowania fizycznego. Zarówno to jak i często występująca niechlujność w czasie jedzenia są przyczynkiem odrzucenia i obniżenia poczucia własnej wartości dziecka.
Toniczny Odruch Błędnikowy (TOB)
Mamy do czynienia z dwoma formami tego odruchu : TOB w zgięciu i w wyproście
TOB zgięciowy ( przedni) pojawia się w życiu płodowym a zostaje zintegrowany do 4 miesiąca życia. Jest w pełni obecny w czasie narodzin.
TOB wyprostny ( tylny) pojawia się przy porodzie, zostaje zintegrowany od 7 tygodnia życia do 3 roku życia ,obejmując równoczesny rozwój odruchów posturalnych, STOS-u i odruchu Landau
Odruch ten wywoływany jest ruchem głowy do przodu – TOB zgięciowy i do tyłu – TOB wyprostny, poza linię kręgosłupa. Ruch głowy do przodu powoduje przyjęcie pozycji zgięciowej u noworodka. Sądzi się , że pozycja płodowa to najwcześniejszy przejaw odruchu tonicznego błędnikowego do przodu. Wychylenie głowy do tyłu powoduje u noworodka wyprost rąk i nóg. W pierwszych miesiącach życia odruch Toniczny Błędnikowy wiąże się z odruchem Moro. Oba stymulowane są stymulacją błędnika.
Odruch Błędnikowy (TOB) to nasza pierwotna metoda radzenia sobie z grawitacją, która poprzedza wykształcenie się reakcji wyższego rzędu. Dzięki niemu ciało noworodka tak rozkłada napięcie mięśniowe, że umożliwia mu to przejście z pozycji zgiętej do wyprostu.
Dziecko z przetrwałym tonicznym odruchem błędnikowym ma problemy ze stabilnością grawitacyjną. Każdy ruch głowy zmienia napięcie mięśniowe i przerzuca środek równowagi. Brak punktu odniesienia w przestrzeni uniemożliwia dziecku poprawną ocenę przestrzeni, dystansu , głębokości i prędkości . Rzutuje to na poprawny rozwój umiejętności pisania i powoduje pisanie lustrzane, odwracanie liter, mylenie liter i liczb (np. wszystkich z brzuszkami: p, b, d lub 3 i E, 6 i 9). Ponieważ zarówno kontrola ruchów głowy jak i oczu są umieszczone w tym samym obszarze mózgu, ograniczona kontrola głowy pociąga za sobą zaburzoną pracę oczu. Zaburzenia wzrokowo motoryczne, problemy z percepcją wzrokową oraz z wyczuciem przestrzeni powodują pojawienie się nie tylko problemów z pisaniem, ale również z czytaniem.
Przetrwały TOB w wyproście powoduje, że gdy dziecko ruszając głową prostuje nogi co uniemożliwia przejście do etapu raczkowania. Ten z kolei jest niezwykle ważny ze względu na odbywający się wtedy proces integracji sensorycznej układu przedsionkowego, wzrokowego oraz propriocepcji. Omijając ten etap, dziecko pozostaje z niezintegrowanym TOB.
Dziecko przyjmuje nieprawidłową postawę i ma tendencję do garbienia się. Niskie napięcie mięśniowe oraz problemy związane z układem równowagi dają obraz dziecka nieskoordynowanego, o sztywnych ruchach (dominacja prostowników), z tendencją do chodzenia na palcach a co za tym idzie niechętnego do zajęć wychowania fizycznego. Dodatkowo pozycja siedząca jest bardzo wyczerpująca dla dziecka co jest istotnym problem u dzieci spędzających czas szkolny siedząc w większości w ławkach.
Niezintegrowany TOB ogranicza zdolność sekwencyjności co przekłada się na trudności edukacyjne w większości przedmiotów. Charakterystyczne jest również upośledzone poczucie czasu co w szkole oznacza problemy z dostosowaniem czasu do zadania. Słabe zdolności organizacyjne zmniejszają możliwości koncentracji dziecka.
Jeżeli TOB nie jest w pełni zintegrowany w połowie 4 roku życia wskazuje to na niedojrzałość funkcjonalną układu przedsionkowego i powiązanych z nim szlaków.
Odruch Galanta
Około 20 tygodnia życia płodowego pojawia się odruch Galanta, który powinien zintegrować się pomiędzy 3 a 9 miesiącem życia. Na skutek dotyku jednej strony pleców w okolicy lędźwiowej następuje rotacja biodra o 45 stopni po stronie drażnionej.
Przetrwały, poza wiek fizjologiczny, odruch Galanta wpływa na moczenie się nocne u dzieci powyżej 5 roku życia, ma to wpływ na rozwój emocjonalny i może rzutować na inne sfery życia dziecka. Dziecko z niezintegrowanym Galantem ma trudności ze spokojnym siedzeniem, wierci się i kręci w czasie zajęć, szczególnie siedząc na krześle. Wpływa to na obniżenie koncentracji a także pamięci krótkotrwałej.
Odruch Galanta po jednej stronie może zaburzać postawę i chód oraz być przyczyną skoliozy. Może opóźniać pojawienie się odruchu stopniowego obrotu tułowia, upośledzać płynność ruchów i mobilność na zajęciach WF (rotacja biodra na jedną stronę podczas chodu).
Odruchy posturalne
Są generowane na poziomie śródmózgowia, zaczynają pojawiać się od ok. 3 miesiąca życia i zostają z nami do końca życia . Ich pojawianie się świadczy o dojrzewaniu ośrodkowego układu nerwowego. Jak pisze Sally Goddard „ wspólnie odruchy posturalne tworzą podłoże autonomicznej (podświadomej) kontroli postawy, równowagi i koordynacji w środowisku…, umożliwiają człowiekowi panowanie nad swoimi ruchami wykonywanymi w przestrzeni… „. Niektóre odruchy posturalne maja wpływ na naukę szkolną. Można je podzielić na dwie grupy:
- odruchy prostowania: ustalenia głowy optyczny i błędnikowy, amfibii, Landau, stopniowego obrotu tułowia
- reakcje równoważne: pojawiają się ok.3-6 miesiąca życia i funkcjonują przez całe życie. Obejmują one reakcje obronne i odchylania się tj. odruch wzdrygnięcia (Straussa) i odruch spadochronowy. Brak reakcji równoważnych świadczy o niedojrzałości ośrodkowego układu nerwowego. Dziecko wydaje się niezdarne, ruchy ma nieskoordynowane, może mieć zawroty głowy, zaburzenia koncentracji i upośledzoną zdolność do organizacji
Odruchy prostowania to reakcje ciała na siłę grawitacji, kiedy układ sensomotoryczny, wzrokowy i propriocepcji współdziałają ze sobą. Odruch ustalenia głowy wzrokowy poprzedzony jest stopniowym kształtowaniem się kontroli głowy w pierwszych 2-4 miesiącach życia. Odruch ten zależy od informacji wzrokowych i zależy od funkcjonowania kory mózgowej. Dzięki niemu głowa utrzymuje się w prawidłowej pozycji, a oczy są skupione na obiekcie mimo ruchów ciała. Odruch może być wywołany przez jednoczesną stymulację układu przedsionkowego, rozciąganie mm szyi i /lub przesuwanie się obrazów na siatkówce. Jeżeli odruch ten się nie rozwinie zaburzone będzie: fiksacja wzroku, wodzenie, co ma wpływ na umiejętność czytania, rozumienia i poprawnego pisania.
Odruch ustalenia głowy błędnikowy, zintegrowany z jądrem śródmózgowia zależy od informacji z układu przedsionkowego. Odruch ten obejmuje kompensacyjne skurcze mięśni szyi w celu utrzymania głowy. Obydwa te odruchy powinny być zsynchronizowane ze sobą, tak aby dziecko miało prawidłowe informacje gdzie jest jego głowa. Jeżeli nie rozwiną się w pełni lub rozwinie się tylko jeden z nich zaburzona będzie równowaga, kontrola ruchów oczu i percepcja wzrokowa.
Odruch Landau jest odruchem pomostowym, trwającym od 3-10 tygodnia życia do 3,5 roku życia. Wywołuje on napięcie mięśni prostowników, w leżeniu na brzuchu lub podczas podtrzymania dziecka w powietrzu podtrzymując za brzuch.
Przyczynia się on do wygaszania TOB-u zgięciowego, wzmacnia napięcie prostowników i rozwija umiejętności przedsionkowo-okoruchowych. Przetrwały świadczy o obecności odruchów pierwotnych, ma negatywny wpływ na rozwój równowagi i świadomej zmiany napięcia mięśniowego w szybko zmieniających się warunkach np. sztywne ruchy nóg podczas biegania czy skakania.
Odruch Amfibii powinien rozwinąć się ok.. 4-6 miesiąca życia, najpierw w pozycji leżenia na brzuchu , a potem na plecach. Wywoływany uniesieniem miednicy po jednej stronie- automatyczne zgięcie biodra i kolana po tej stronie.
Jest jednym z etapów przygotowujących dziecko do pełzania na brzuchu. Jego obecność świadczy o wygaszeniu ATOS-u. Nierozwinięty będzie opóźniał pełzanie naprzemienne, całkowicie niewykształcony świadczy o obecności ATOS i TOB.
Odruch stopniowego obrotu tułowia rozwija się w 6 miesiącu życia i umożliwia przewracanie się z pleców na brzuch i z brzucha na plecy. Ruch- z leżenia tyłem- rozpoczyna się od głowy, przechodzi przez barki, klatkę piersiową, miednicę i biodro. Z leżenia przodem odwrotnie. Jego niewykształcenie utrudnia prawidłowe obroty, płynność ruchów podczas biegania oraz skakania.
Podsumowanie
Istnieje ścisłe powiązanie pomiędzy sprawnością neuroruchową dzieci a umiejętnością wykonywania przez nie zadań zależnych od ruchu. Testy INPP pozwalają na podstawie oceny sprawności neuroruchowej dziecka wyciągać wnioski na temat dojrzałości funkcjonowania jego ośrodkowego układu nerwowego. Program ćwiczeń INPP ma na celu zmniejszenie aktywności odruchów pierwotnych, poprawę równowagi oraz koordynacji. Poprawa umiejętności neuroruchowych może mieć bardzo pozytywny wpływ na wyniki w nauce. Dostępne badania dowodzą, że dzięki temu, że przetrwałe odruchy poddają się oddziaływaniu programu ćwiczeń integrujących INPP, u dzieci z nieprawidłowymi odruchami osiągającymi wyniki edukacyjne poniżej wieku metrykalnego następuje poprawa w pisaniu, rysowaniu, czytaniu a także w zachowaniu.